λάπτοπ των 100 δολαρίων

Ο κορυφαίος προφήτης της ψηφιακής διασύνδεσης είχε ένα όραμα: ένα πάμφθηνο λάπτοπ για εκατομμύρια φτωχά παιδιά στον κόσμο. Συγκέντρωσε τα κεφάλαια και το κατασκεύασε. Κάτι που δεν άρεσε στις πλούσιες εταιρείες Πληροφορικής

Ήταν Ιανουάριος του 2005 όταν, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, ο Ελληνοαμερικανός καθηγητής του ΜΙΤ Νίκολας Νεγκροπόντε αποκάλυψε ένα παράξενο αντικείμενο που είχε σχεδιαστεί για να αλλάξει τον κόσμο: ήταν ένα λάπτοπ που λειτουργούσε με ηλιακή ενέργεια και κόστιζε μόλις 100 δολάρια. Εκατομμύρια τέτοιες συσκευές θα μοιράζονταν σε παιδιά στον αναπτυσσόμενο κόσμο, συνδέοντάς τα με την παιδεία, με την ενημέρωση. Οι μεγάλοι, οι καλοί, οι πλούσιοι και οι τεχνοκράτες, όλοι τους ενέκριναν το σχέδιο. Και μετά μερικοί προσπάθησαν να το καταστρέψουν.

Η Μicrosoft, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών στον κόσμο, προσπάθησε να το καταστρέψει με τα λόγια και η Ιntel, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής μικροεπεξεργαστών, προσπάθησε να το σκοτώσει με βρώμικα κόλπα. Κι όμως, τριάμισι χρόνια αργότερα, το λάπτοπ αυτό διατηρείται ακόμη στη ζωή. Κοστίζει γύρω στα 190 δολάρια, αντί για 100, και εξακολουθεί να ονομάζεται ΧΟ. Μπορεί να λειτουργήσει με ηλιακή ενέργεια και αποτελεί έναν θρίαμβο της τεχνολογίας. Όμως μόνο 370.000 χρησιμοποιούνται και άλλα 250.000 έχουν παραγγελθεί. Η εταιρεία που ιδρύθηκε για να διαχειριστεί το σχέδιο, με την επωνυμία Οne Laptop Ρer Child (ΟLΡC, Ένα Λάπτοπ Για Κάθε Παιδί) εξακολουθεί να έχει ως κίνητρα τον ίδιο ιδεαλισμό και την ίδια τεχνική ιδιοφυΐα, όμως ο Νεγκροπόντε και οι νεαροί συνεργάτες του είναι τώρα μεγαλύτεροι και σοφότεροι. «Είχα υποτιμήσει πολύ», λέει ο Νεγκροπόντε, «τι θα μπορούσαν να κάνουν οι εταιρείες για να καταστρέψουν ένα ανθρωπιστικό σχέδιο».

Το ΧΟ αποδείχθηκε μεγάλη πρόκληση για τους μεγάλους παίκτες της βιομηχανίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών, για τρεις λόγους. Πρώτον, είναι φθηνό και ως εκ τούτου υπονομεύει τον ανταγωνισμό. Δεύτερον, το ΧΟ χρησιμοποιεί μικροεπεξεργαστή ΑΜD. Το παγκόσμιο μονοπώλιο στους μικροεπεξεργαστές το έχει η Ιntel. Η ΑΜD και η Ιntel αλληλομισούνται όσο η Χαμάς και οι Ισραηλινοί, λέει ο Μπράιαν Άπλγιαρντ από τους «Sunday Τimes». Τρίτον, δεν χρησιμοποιεί κάποιο λειτουργικό της Αpple ή της Μicrosoft, αλλά το Sugar, ένα λειτουργικό σύστημα που προσφέρεται δωρεάν. Η επίθεση. Έτσι οι μεγάλοι στράφηκαν εναντίον του ΧΟ. Η Ιntel μίλησε περιφρονητικά για αυτό και κατασκεύασε το δικό της φθηνό λάπτοπ, το Classmate, το οποίο πούλησε επιθετικά εις βάρος του ΧΟ. Ο Μπιλ Γκέιτς της Μicrosoft έλεγε, «προς Θεού, πάρτε ένα κανονικό κομπιούτερ...». Σημειωτέον ότι ο Γκέιτς, εκτός από φίλος του Νεγκροπόντε, είναι και ο μεγαλύτερος φιλάνθρωπος στον κόσμο...

Ο Νεγκροπόντε ίδρυσε το 1985 το Μedia Lab στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) με το σύνθημα «Να επινοήσουμε ένα καλύτερο μέλλον». Το ΧΟ- υψηλή τεχνολογία για τους φτωχούς και περιθωριοποιημένους- ήταν το τέλειο προϊόν του ιδεαλισμού του Μedia Lab. «Το ερώτημα που θέταμε», λέει ο Ουόλντερ Μπέντερ, παλιός συνεργάτης του Νεγκροπόντε, «δεν ήταν το “πώς” θα φτιάχναμε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αλλά το “γιατί”. Και η πρωταρχική απάντηση ήταν για να μορφωθούν οι άνθρωποι».

Η λύση για τη διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών ήταν τα λάποτοπ- που όμως ήταν ακριβά και η τιμή τους δεν κατέβαινε ποτέ, γίνονταν απλώς πιο περίπλοκα. Το 2004, ο Νεγκροπόντε ήταν πια έτοιμος να κάνει κάτι γι΄ αυτό. Ζήτησε από την Ιntel να προσφέρει έναν μικροεπεξεργαστή χαμηλού κόστους. Επί μήνες, η εταιρεία απλώς το σκεπτόταν. Αντίθετα η ΑΜD είπε «ναι» μέσα σε λίγες ώρες. Και στο Νταβός, ο Νεγκροπόντε ήταν έτοιμος να ανακοινώσει την κατασκευή του νέου λάπτοπ με μικροεπεξεργαστή ΑΜD.

Συγκέντρωσε μια εντυπωσιακή ομάδα υποστηρικτών (Red Ηat, Google, ΑΜD, Βrightstar και Νews Corporation), έκαστος εκ των οποίων κατέβαλε 2 εκατ. δολάρια προκαταβολή και στη συνέχεια άλλες 500.000 δολάρια. Ήταν χορηγοί μάλλον, παρά επενδυτές. Κατόπιν επιμονής του Νεγκροπόντε, η ΟLΡC ιδρύθηκε ως μη κερδοσκοπική επιχείρηση.

O Νεγκροπόντε βγήκε στην αγορά για να πουλήσει το μηχάνημα. Με τις διασυνδέσεις του, απευθύνθηκε απευθείας σε κυβερνήσεις και αρχηγούς κρατών. Έλαβε υποσχέσεις για αγορά εκατομμυρίων λάπτοπ από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, τη Νιγηρία, την Ταϊλάνδη, το Πακιστάν και τη Λιβύη. Η επιτυχία ήταν τεράστια. Όμως καμιά από τις παραγγελίες δεν υλοποιήθηκε...

Η Μicrosoft χρησιμοποίησε εναντίον του ΧΟ λόγια και την άρνησή της να συνεργαστεί· η Ιntel χρησιμοποίησε την ωμή δύναμη και απάντησε στο ΧΟ με το Classmate. Όμως τι μέλλει γενέσθαι; Μια νέα συσκευή αναμένεται από την ΟLΡC έως το 2010 και θα μοιάζει περισσότερο με ηλεκτρονικό βιβλίο. Αλλά στο μεταξύ, το ΧΟ «εισβάλλει» στη Λατινική Αμερική και σύντομα θα υπάρχουν 1 εκατ. τέτοια λάπτοπ στα χέρια παιδιών σε 16 χώρες. Η Ιntel λέει πως το Classmate έχει πουλήσει «δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα». Αν το θέμα είναι οι πωλήσεις, η ΟLΡC έχει μεγάλο προβάδισμα.

Oι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι όπως τα φάρμακα, επισημαίνει ο Άπλγιαρντ. Αν οι εταιρείες φαρμάκων ήθελαν να κάνουν καλό στον κόσμο, θα διοχέτευαν όλες τις επενδύσεις από τις ασθένειες των πλουσίων- καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνος, διαβήτης- στις πολύ πιο καταστροφικές ασθένειες των φτωχών, κυρίως την ελονοσία, αλλά και το ΑΙDS.

Όμως δεν το κάνουν, απλώς κάθονται χαλαρά πάνω στα φάρμακα με το μεγάλο περιθώριο κέρδους. Επίσης, αν οι τεχνοκράτες πίστευαν πραγματικά στην ανθρώπινη αξία της παγκόσμιας διασύνδεσης - και όλοι τους λένε πως πιστεύουν- θα έβρισκαν τρόπους για να δικτυώσουν τη Νοτιοανατολική Ασία και την Αφρική. Όμως δεν το κάνουν, απλώς κάθονται χαλαρά πάνω στα λάπτοπ με το μεγάλο περιθώριο κέρδους. Ή τουλάχιστον αυτό έκαναν μέχρι που ο Νίκολας Νεγκροπόντε, ο κορυφαίος προφήτης της ψηφιακής διασύνδεσης, αποκάλυψε τον Ιανουάριο του 2005 στο Νταβός το παράξενο λάπτοπ του.

Πηγή: tanea.gr